Hoc poematio, quod legi in commentarii c.i. Melissa, libello numero 18 (11/03/1987), Antonius Mancinelli (1452–1505), humanitatis præceptor, litterarum studiosos monet de vocalium quantitatibus diligenter observandis ad vocabulorum discrimina notanda:
Est acer
in silvīs; equus ācer Olympia vincit.
Dum sinit hōra, canās, effētō corpore, cānēs.
Cēdo facit cessī; cecidī, cado; cædo, cecīdī.
Fert ancilla colum; penetrat rēs hūmida cōlum.
Sī vīs esse comes mihi, mōrēs indue cōmēs.
Bellandī cupidō damnō est sua sæpe
cupīdō.
Oblītus decoris violat præcepta decōris.
Vin’ tibi dīcāmus cui carmina nostra dicēmus?
Educat hic catulōs, ut eōs ēdūcat in aprōs.
Solvere diffīdit nōdum, quī diffidit ense.
.jpg)
Alexandrum secantem Gordianum nodum
pinxit Fidelis Fischetti (1770)
Conditor est factor; condītor fercula condit.
Hausit sæpe fretum sūdō nimis āere frētum.
Per quod quis peccat, per idem pūnītur et īdem.
Difficilis labor est, cuius sub pondere lābor.
In silvīs leporēs, in verbīs quære lepōrēs.
Dēceptūra virōs, pingit mala fēmina mālās.
Triste malum, frangit sī mālum in nāve
procella.
Mātrōna est mulier dīves, sed Matrona flūmen.
Nōn āmittis opēs, miserīs sī mīseris aurum.
Mōrio mōrātur, quocumque sub axe morātur.
Nītere cum studiō, sī vīs aliquando nitēre.
Nīl ego scrībo novī, quia nōvī nīl nisi nōta.
Occīdit latrō, vērum sōl occidit almus,
ōs ōris loquitur; sed os ossis rōditur ōre.
Gaudet uterque parens, cum fīlius est bene pārēns.
Pendere vult iustus, sed fūr pendēre recūsat.
Lūdo pilā; pīlum contorqueo; pīla columna est.
Prō retī et regiōne plaga est;
prō verbere plāga.
Sī vītāre potes, nē plūrima pōcula pōtēs.
Plūribus ille refert quæ nōn cognoscere rēfert.
Trībula grāna ferit; tribulī nascuntur in agrīs.
Sī transīre velīs undās maris, ūtere vēlīs.
Fīde, sed ante vidē; qui fīdit, nec bene vīdit,
fallitur: ergo vidē nē capiāre fidē.
Sī quā sēde sedēs, atque est tibi
commoda sēdes,
illā sēde sedē, nam nova tūta minus.
Penna solet pīcæ nigrior esse picā.
Hæc nota quam monstrās nōn mihi nōta fuit.
Nīl prōsunt vīrēs, nī probitāte virēs.
Quo quidem ingeniose composito carmine usurus sum in schola ut, inter alia, discipulos meos doctrina paulo provectiores doceam de maximo momento quantitatis vocalium syllabarumque, non modo ad discrimen faciendum inter verba quædam iisdem litteris composita, verum etiam ad versus paulo rectius recitandos.
Cum tamen eo Antonii Mancinelli haud illepido carmine perlecto, desideraverim discrimen inter verba quæ sunt esse et ēsse, distichon adumbravi hocce, nescio an satis aptē :
ēsse debēs sī tū potis esse velīsque cupisque
namque valet quisquis ēst sapida atque viget!
